Felietony

To już 18 lat, odkąd świat hip-hopu stracił jednego z najwybitniejszych producentów. Dokładnie 10 lutego 2006 roku James Dewitt Yancey, a.k.a. J Dilla odszedł, przegrawszy ciężką walkę z chorobą... Jego śmierć była ogromnym ciosem. Jay Dee był - myślę, że nie będzie w tym twierdzeniu grama przesady - geniuszem, dysponującym nieograniczoną wyobraźnią w dobieraniu, cięciu i mieszaniu sampli. Bezustannie inspirujący kolejne pokolenia, Dilla był - jak to świetnie ujął Daniel Wardziński - "jednym z największych innowatorów hip-hopu, a zarazem twórcą jego piękna w klasycznej formie".

Jeden z najbardziej wpływowych producentów wszech czasów obchodziłby dziś 50 urodziny. W czym tkwił jego fenomen i dlaczego jego muzyka wciąż wywołuje emocje?

Już w najbliższą środę rozpoczyna się tegoroczna edycja SBM FFestivalu. Organizatorzy jak zwykle zadbali o odpowiedni rozmach i pompę, albowiem wydarzenie potrwa aż cztery dni, a line-up jest wypełniony po brzegi głośnymi ksywkami. To już dawno nie jest impreza z udziałem jedynie artystów z wytwórni, a pełnoprawny festiwal hip-hopopowy, w ramach którego w tym roku postawiono aż trzy sceny. I choć jeszcze niedawno wieszczono tej wytwórni rozpad, to najwyraźniej Solar, nazwając wprost niektóre rzeczy po imieniu w swoim mocnym "Nigdy więcej 2022", wręcz uzdrowił sytuację, bo oto na scenach (może niekoniecznie na jednej, w każdym razie obok siebie w line-upie) zobaczymy i Matę, i Bediego (tym razem nie solo, ale w ramach 2115), jak również Beteo i Jana-rapowanie, których odejście z wytwórni zostało potwierdzone przez jej szefa w wyżej wspomnianym tracku. A oprócz nich pojawią się jeszcze m.in. Sokół, Sobel, Kukon czy Kaz Bałagane.

Najbardziej intrygującym punktem line-upu jest showcase "SB Maffija Classics", który zapowiadany jest jako specjalny występ z udziałem artystów zaprzyjaźnionych i powiązanych z SB Maffiją od początku istnienia. Podjąłem próbę zgadywanki, na czym mniej więcej może to polegać, jakich raperów możemy się spodziewać i wybrałem umowne 5 utworów, które najchętniej bym z tej okazji usłyszał.

Czekaliśmy na ten moment – wliczając akcję charytatywną Hot16 – ponad dwa lata. Bez tego epizodycznego udziału w projekcie #hot16challenge, właściwa liczba lat nieaktywności muzycznej Kubana powinna wzrosnąć do co najmniej czterech. Jakiekolwiek leaki numerów lub enigmatycznych filmików (o których było w zeszłym roku głośno) też nie wchodzą do podsumowania szybkiego rachunku. W otoczeniu rapowych stron na Facebooku zakorzenił się mem z treścią: Mówię tylko dzień, bo gdyby był dobry, Kuban wydałby płytę. Nieobecność artysty w zbiorowej kulturze hip-hopu ciążyła wielu fanom jak kilkudziesięciokilogramowa kula u nogi.  

Pierwsze, co przychodzi mi na myśl, gdy słyszę licentia poetica, to bez dwóch zdań niepisana swoboda artystyczna. Zbiór tajemniczych reguł i zasad, które w codziennej pracy – w tym przypadku rapera – pozwalają zaczerpnąć na odrobinę nietykalności, suwerenności twórcy, legitymizacji działań, stworzyć trudną do jednoznacznego wytłumaczenia przestrzeń, wolną od zewnętrznej ingerencji. Te konwenanse, wydają się obowiązkowym elementem jego całodobowych starań, żeby każdy z nowych utworów, za zaangażowanie słuchaczy, niósł coś w zamian. Mógł wprowadzić nową symbolikę autentyczności, bez nadmiernego lęku przed przeciwną stroną – często zawistną – która nierzadko staje się adresatem wielu wersów, za wszelką cenę chcąc postawić autora przed swój własny trybunał. 

Środa, 26 października będzie dla mnie dniem szczególnym - swoistym zamknięciem klamry. To właśnie tego dnia, po raz pierwszy na żywo zobaczę koncert człowieka, dzięki któremu tak mocno pokochałem rap. Poprzednie koncerty odbywały się w czasach, gdy byłem jeszcze zbyt młody by móc pojawić się na nich osobiście, a biorąc pod uwagę, że nie wiadomo, kiedy doczekamy się kolejnego - 50 Cent nigdy nie był dla mnie tak blisko. Z okazji zbliżającego się koncertu, który odbędzie w Tauron Arenie w Krakowie zaprosiłem przeróżne osobistości związane od lat z rapem by pomogły mi odpowiedzieć na jedno, bardzo ważne pytanie - "jaki jest realny wpływ 50 Centa w rozwój rapu?"

Ten tekst to trochę prywaty, połączonej także z weryfikacją opinii z innymi osobami. Dla równolatków i starszych ode mnie będzie to być może miła podróż w czasy przeszłe, dla młodszych odbiorców - szansa na poznanie postaci 50 Centa z trochę innej perspektywy, niż tylko te najbardziej znane, nieśmiertelne single.

Zainspirowany dwudziestą rocznicą wydania "Muzyki klasycznej", a w tym wypadku pamiętnymi skitami z rozmów NOON-a i Pezeta zgłosiłem się do zaprzyjaźnionych dziennikarzy o wskazanie trzech ulubionych skitów w całej historii polskiego rapu. Sprawdźcie co wytypowali m.in. Marcin Flint, Filip Kalinowski czy Kuba Głogowski.